| Człowiek | |
 Ilustracja mężczyzny i kobiety Homo sapiens sapiens z zasobów misji Pioneer 11 | |
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ssaki |
| Szczep | łożyskowce |
| Rząd | naczelne |
| Podrząd | Haplorrhini |
| Nadrodzina | małpy człekokształtne |
| Rodzina | człowiekowate |
| Rodzaj | człowiek |
| Nazwa systematyczna | |
| Homo | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Systematyka Wikispecies | |
Człowiek (Homo) - rodzaj ssaka należący do rodziny człowiekowatych (Hominidae), rzędu naczelnych. Obecnie najbardziej dominujący gatunek zwierzęcia na planecie Ziemia (w sensie np. tempa przemiany jej powierzchni, ale już nie, np. liczności przedstawicieli).
Współcześnie występuje tylko jeden gatunek z tego rodzaju:
człowiek rozumny (Homo sapiens). Człowiek wyróżnia się znaczną zmiennością, która dotyczy różnych cech zewnętrznych i wewnętrznych np.: koloru oczu i włosów.
Jeśli uzna się neandertalczyka (Homo sapiens neanderthalensis syn. H. neanderthalensis) za podgatunek człowieka rozumnego to obecnie występującą populację ludzi zalicza się do podgatunku człowiek współczesny (Homo sapiens sapiens). W 2004 roku na indonezyjskiej wyspie Flores odnaleziono kości nieznanego dotąd gatunku człowieka kopalnego, którego nazwano Homo floresiensis.
Jedną z cech wyróżniających ludzi od innych ziemskich istot jest wrodzona zdolność do opanowania umiejętności przekazywania informacji za pomocą artykułowanych dźwięków i pisma, emocji i potrzeb wyższych również za pomocą muzyki instrumentalnej, śpiewu, tańca. Człowiek jest jedynym rodzajem na Ziemi, który dzięki przekazowi informacji pozagenetycznej wytworzył kulturę, a poprzez nią sztuczne środowisko, w którym żyje. Jest gatunkiem, który w najbardziej zaawansowany sposób potrafi zmieniać środowisko życia dla własnych potrzeb (antropopresja). Według współczesnej antropologii głównym czynnikiem pozwalającym człowiekowi na tworzenie świata kultury była i jest o wiele bardziej niż u innych gatunków pofałdowana kora mózgowa.
U osobników rodzaju Homo występuje dymorfizm płciowy, przejawiający się m.in. tym, iż samce mają statystycznie większą masę ciała oraz wzrost od samic. U ludzi występują relacje zarówno monogamiczne jak i poligamiczne (tak poligynicznej jak i poliandrycznej). Na kształt tych relacji wpływa lokalna kultura społeczna. Współcześnie przeważają relacje monogamiczne, mniej liczne są relacje poligyniczne, najmniej liczne - poliandryczne.
Systematyka rodzaju Homo jest dotąd nie ustalona, wiadomo jedynie, że w przeszłości występowało kilka gatunków, jednak co do ich ilości i stopnia ich pokrewieństwa nadal trwają spory.
Oto przedstawiciele:
| Nazwa | Szacowany okres występowania | Obszar występowania | Uwagi |
|---|---|---|---|
| †Homo habilis | 2,5–1,5 (lub do 1) mln lat temu | jez. Turkana, Kenia, Etiopia | uznano go za twórcę narzędzi kamiennych |
| †Homo rudolfensis | 2,4-1,8 mln lat temu | jez. Turkana, Kenia | |
| †Homo georgicus | 1,8–1,6 mln lat temu | Gruzja | |
| †Homo ergaster | 1,9–1,7 (lub do 1,25) mln lat temu | Afryka wschodnia i południowa | |
| †Homo erectus | 2 (lub 1,25)–0,3 mln lat temu | Afryka, Azja, Europa | potrafił wzniecać ogień; żył w społecznościach |
| †Homo cepranensis | (?) | Włochy | znany z jednego znaleziska datowanego na 900-800 tys. lat |
| †Homo antecessor | 800–350 tys. lat temu | Hiszpania | |
| †Homo heidelbergensis | 600–250 tys. lat temu | Europa, Afryka, Chiny | |
| †Homo neanderthalensis | 230–30 tys. lat temu | Europa, zachodnia Azja | |
| †Homo rhodesiensis | 300–120 tys. lat temu | Zambia | |
| Homo sapiens sapiens | od 250 tys. - nadal | cały świat | |
| †Homo sapiens idaltu | 160 tys. lat temu | Etiopia | |
| †Homo floresiensis | 100-12 tys. lat temu | Indonezja |
W fantastyce [edytuj]
Ludzie występują w większości światów fantastycznych. Tradycyjnie towarzyszą elfom i krasnoludom. Bywa też, że obok ludzi żyją neandertalczycy.
Często odgrywają ważną rolę. Na przykład u Tolkiena należą do Dzieci Iluvatara a Czwarta Era ma być ich epoką. W Sadze o wiedźminie wypierają inne rasy. W cyklu Wrota Światów Margaret Weis i Tracy Hickman (autorów Dragonlance) ludzie nie wyróżniają się wśród innych ras, ale Sartanie i Patryni pochodzą od nich.
Spotyka się półludzi, zwłaszcza półelfy, ale też np. półorki i dhampiry.
Zobacz też [edytuj]
- anatomia człowieka
- antropocentryzm
- antropogeneza
- antropologia
- antropomorfizm
- prawa człowieka
- zasada antropiczna
Linki zewnętrzne [edytuj]
Cytaty w Wikicytatach
Grafiki i media na Wikimedia Commons- aktualne drzewo genealogiczne Homo sapiens w artykule Hominid orator ("Wprost")
- artykuł o wczesnych migracjach hominidów - Ucieczka z Afryki ("Wprost")
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz